De ondertekenaars van deze oproep zijn personen of vennootschappen die doelbewust (een deel van) hun spaargeld in Belgische bedrijven investeren. Dit doen we vanuit een visie die vaak als “conscious capitalism” wordt omschreven. “Conscious Capitalism is a philosophy stating that businesses should serve all principal stakeholders, including the environment. It does not minimize profit-seeking but encourages the assimilation of all common interests into the company's business plan.” Kortom, “maatschappelijk verantwoord ondernemen”.
We publiceren deze oproep, uitgaande van onze ervaring als investeerders in Nyrstar, waarin we gezamenlijk meer dan 9.5% van de aandelen vertegenwoordigen. Onze groep bestaat uit mensen uit diverse lagen van de bevolking – ondernemers, zelfstandigen, managers, gepensioneerden, “captains of industry”, maar ook leerkrachten, mensen uit de cultuursector of jongeren die onze zaak steunen. Divers dus, maar met de visie van een maatschappelijk verantwoord kapitalisme als gemeenschappelijke drijfveer.
We willen u aandacht vragen voor onze ontmoedigende ervaringen als investeerders in het Belgisch beursgenoteerde Nyrstar, vanuit onze overtuiging dat Nyrstar geen alleenstaand geval is en ingrijpende veranderingen zich opdringen om herhaling te voorkomen.
Wat is het verhaal van Nyrstar?
Trafigura is wereldwijd de grootste handelaar in grondstoffen waaronder zink. Op een aantal jaren tijd - gebruik makend van de moeilijke positie waarin Nyrstar zich in 2014 bevond - verwierf de Trafigura groep 24.42 % van de aandelen van dit beursgenoteerd bedrijf. Daardoor werd het de grootste aandeelhouder. De rest van het aandeelhouderschap is erg versnipperd en de 24% laat toe het bedrijf te controleren. Op die manier werd Trafigura niet alleen controlerende aandeelhouder, maar ook leverancier en afnemer van producten en zelfs financier van Nyrstar. Op het ogenblik van de toetreding van Trafigura, was de beurswaarde van Nyrstar ongeveer een miljard euro. Wie meer over Trafigura en haar “criminal track record” wil weten, raadpleegt best eens wat Wikipedia hierover schrijft.
Om dit op een voor de buitenwereld correcte manier te laten verlopen worden door de raad van bestuur afspraken gemaakt over de commerciële transacties tussen beide, en worden deze vervolgens summier toegelicht op de daaropvolgende algemene vergaderingen als zijnde “at arm’s length” en “onder normale commerciële voorwaarden”. In werkelijkheid blijkt jaren later, onder druk van de rechtbank, dat er commerciële kortingen werden toegekend in het voordeel van Trafigura die opliepen tot 76%. De voorzitter van de raad van bestuur moest een onafhankelijke bestuurder zijn. Dat werd Martyn Konig, zogezegd onafhankelijk bestuurder, daar waar deze duidelijk met Trafigura gelieerd was en is – tegen het advies van de toenmalige (toen nog deels Belgische) raad van bestuur in. Op die manier verwierf Trafigura de facto een controlerende positie in de raad van bestuur. Vervolgens plaatste de raad van bestuur, geleidelijk aan op de cruciale posities van het bedrijf Trafigura-getrouwen.
Geleidelijk slaagt Trafigura erin om na haar intrede in het kapitaal, Nyrstar stilzwijgend te verarmen en verder te verzwakken, als een koekoek, zonder dat er alarmsignalen worden gegeven door de bevoegde instanties (revisor, FSMA). Ondertussen blijven (Belgische) institutionele en particuliere beleggers geloven in de kansen van Nyrstar, aangevuurd door positieve rapporten van analisten en misleidende communicatie van het bedrijf.
Eind september 2019 moest Nyrstar een obligatielening van 336 miljoen euro terugbetalen. Hoewel andere mogelijkheden vermoedelijk voorhanden zijn, besliste de raad van bestuur al in april 2019 dat Trafigura de schulden zou overnemen en dat alle assets van het bedrijf in een vehikel (NN2) terecht zouden komen, waarin Trafigura 98% van de aandelen verwerft voor een symbolische euro en de bestaande aandeelhouders hun belang zien verwateren tot een schamele 2%. Hierbij werd een regeling getroffen met de institutionele obligatiehouders, die hun schade enigszins kunnen beperken. De (particuliere) aandeelhouders echter worden volledig aan hun lot overgelaten en als het ware onteigend. Ze vernemen dit via de pers pas op 15 april 2019, nadat ze voordien gedurende maanden op hun honger zijn blijven zitten. Vanaf dan woedt een juridisch conflict waarvan het einde nog niet in zicht is, en waarin steeds duidelijker wordt dat de kleine beleggers aan hun lot overgelaten zijn.
Waarom het Nyrstar-verhaal belangrijk is voor de Belgische economie?
Wat onmiddellijk opvalt is de vaststelling dat de raad van bestuur van een (internationaal opererende, beursgenoteerde) onderneming, alle assets van een onderneming kan vervreemden, zonder dat de aandeelhouders hierover voldoende geïnformeerd worden, noch beslissingsrecht hebben. Normaal gezien zal de raad van bestuur rekening houden met de belangen van alle aandeelhouders, minstens van de meerderheid van hen. Maar er bestaat hiervoor geen garantie. En in een beursgenoteerd bedrijf, met veel aandeelhouders, kan een minderheid van 24 procent, door een uitgekookte strategie de raad van bestuur naar zich toe trekken en op die manier de 76 procent andere aandeelhouders voor schut zetten. Of duidelijker gezegd: onteigenen. Er is bovendien geen wettelijke garantie dat de minderheidsaandeelhouders alle noodzakelijke informatie over zo’n actie kunnen inzien. Ze worden dus niet alleen door een -controlerende- minderheid onteigend, ze worden ook door die – controlerende- minderheid “dom” gehouden.
In het geval van Nyrstar probeert het bedrijf de urgentie van de situatie in te roepen als argument om de andere aandeelhouders buiten spel te plaatsen. Echter, uit onze diepgaande analyse blijkt dat Trafigura zelf in de jaren voorafgaand aan deze urgentie actief heeft meegewerkt aan een verdere verzwakking van het bedrijf, en zo zelf heeft bijgedragen tot het ontstaan van de ingeroepen urgentie. Bovendien zijn er ernstige aanwijzingen dat de genoemde urgentie zelfs niet bestond, zoals ook opgemerkt door de revisor van het bedrijf.
Het Nyrstar-verhaal toont dan ook aan dat Belgische beursgenoteerde bedrijven kwetsbaar zijn en blijven voor (buitenlandse) aanvallen door koekoekskapitalisten of raiders die dergelijke bedrijven van al hun activa en potentieel kunnen beroven. In post-Coronatijden is dat een boodschap die extra aandacht verdient.
Deze overwegingen snijden des te meer hout omdat het een blijvend zeer is dat de Belgische huishoudens weinig vertrouwen hebben in het beleggen van een deel van hun vermogen in aandelen. Het vermogen van de Belgen is groot. Hun aandrang om in bedrijven te investeren is echter klein. En het is zonder meer duidelijk dat een grotere investeringsbereidheid de komende jaren echt van pas zal komen om de Coronacrisis het hoofd te kunnen bieden.
We hebben dus nood aan een structurele oplossing
Een structurele oplossing is noodzakelijk. Zo’n oplossing moet een aantal onderdelen bevatten, die we hier graag kort weergeven:
1. Vervreemden van assets: het vervreemden van belangrijke assets uit een (beursgenoteerd) bedrijf, waardoor de waarde van dat bedrijf ernstig wordt aangetast zou niet zomaar door de raad van bestuur mogen beslist worden. De aandeelhouders moeten hun zeg hierover kunnen hebben, en moeten terdege geïnformeerd worden, zelfs indien urgentie wordt ingeroepen, en zeker als er ernstige aanwijzingen van mogelijk misbruik voorhanden zijn. Dat is een pijnpunt voor veel vennootschappen, zeker niet alleen grote, beursgenoteerde vennootschappen. De vennootschapswet moet in die zin gewijzigd worden. Aandeelhouders kunnen dit niet alleen. Vooral in grote bedrijven moeten ze door de toezichthouder ondersteund worden, die bij belangrijke transacties erop toeziet dat de juiste informatie wordt verstrekt en de belangen van de vennootschap en alle stakeholders worden gerespecteerd. Dit betekent dat de FSMA hier extra bevoegdheden dient te krijgen. Die bevoegdheden zijn vandaag nog te veel informerend, adviserend en waarschuwend. Het beroep doen op deze nieuwe bevoegdheden door aandeelhouders moet snel en goedkoop kunnen gebeuren. Anders blijft het dode letter.
2. Informatie: de aandeelhouders hebben maar toegang tot beperkte informatie, die bovendien vaak laattijdig wordt verstrekt. In het Nyrstar-verhaal werden de aandeelhouders door de rechtbank zetelend in kortgeding teruggefloten, nadat ze in eerste instantie gelijk hadden gekregen. Een eenvoudige vraag tot verduidelijking via het aanstellen van een college van deskundigen duurt maanden – en ondertussen kan de raider straffeloos verder werken aan de onomkeerbare overdracht en het verder versterken van verdedigingsmuren. Communicatie van, en interactie met, de door het bedrijf aangestelde revisor verloopt stroef en onnatuurlijk, met een sterk ongelijke toegang tot informatie tussen referentie- en minderheidsaandeelhouders tot gevolg. Hoe kunnen we mensen overtuigen om in onze bedrijven te investeren als ze niet het recht hebben om voldoende informatie te krijgen en ze er alleen voorstaan bij aanwijzingen van manifest misbruik door de referentie-aandeelhouder?
3. Toezicht: juridisch opkomen tegen misbruiken door koekoekskapitalisten is niet makkelijk. Ze hebben meer ervaring, meer middelen, en buiten iedere dubbelzinnigheid van de wetgeving uit. Ze zijn “repeat players”, wij niet. De -vaak kleine- aandeelhouders kunnen daar niet tegen op. Het is dan ook een slechte boodschap, als we moeten meedelen dat elke investeerder vroeg of laat wel een advocaat zal nodig hebben om zijn investering te beschermen en dient op te draaien voor alle kosten ervan, terwijl de baten in eerste instantie ten goede zullen komen van het bedrijf. Daarom moet de toezichthouder, de FSMA, meer afdwingbare bevoegdheden krijgen, zodat ze verder kan gaan dan juridische regelneverij in eindeloze debatten met duurbetaalde advocaten. Er moet uiteraard een evenwichtig wetgevend kader zijn, maar het afdwingen van dat kader moet efficiënter en gemakkelijker toegankelijk zijn, zoals dit in onze buurlanden het geval is.
4. Onafhankelijke bestuurders: het is een oud zeer. De definitie van wat een onafhankelijke bestuurder is, moet beter omlijnd zijn met duidelijke en pertinente criteria. En het moet van dwingend recht zijn. Dus een afspraak maken over wie wel en wie niet onafhankelijk is, is geen goeie oplossing. Onvermijdelijk spelen dan machtsfactoren mee, waardoor de (kleine) aandeelhouder de pineut wordt. En een beslissing tot de aanstelling van een onafhankelijke bestuurder die dat niet is moet kunnen vernietigd worden. Ook als de “niet – onafhankelijkheid” pas gaandeweg duidelijk wordt.
Onze oproep
Wij zijn “minderheidsaandeelhouders”. De “controlerende” aandeelhouder heeft 24 procent. De “minderheid” 76 procent. Dat is niet ongewoon in een beursgenoteerd bedrijf. En we aanvaarden dat ook. Maar dan moet die minderheid beter beschermd zijn. Iedere Belg die wil bijdragen aan de welvaart van ons land, moet op een redelijke manier vergoed worden. Een investeerder kent de risico’s en weet dat een investering slecht kan aflopen. Hij aanvaardt dat. Maar een investeerder verdient hoe dan ook om op een efficiënte manier beschermd te worden tegen praktijken die niets met “conscious capitalism” te maken hebben. Voor onze welvaart is een maatschappelijk verantwoord kapitalisme te belangrijk om het aan koekoekskapitalisten over te laten. En nochtans is het dat wat we nu doen.
Dat is de essentie van onze boodschap. In deze post-corona tijden zal veel geld nodig zijn om onze welvaart weer op niveau te brengen. Het geld van de massa van kleine, Belgische privé-investeerders zal daarom belangrijk zijn. Vandaag staat dit -veilig geparkeerd op rendementsloze spaarboekjes- aan de zijlijn toe te kijken, ongetwijfeld deels in afwachting van een betere bescherming van hun spaargeld eens ze de stap zouden wagen om actief bij te dragen tot de creatie van onze toekomstige welvaart door te investeren in het risicokapitaal van onze Belgische bedrijven.
We vragen geen subsidie. We vragen wel dat u de wet aanpast, om ons op een betere manier te beschermen en te motiveren om aan de wederopbouw mee te werken. We vragen ook dat u collectief het leiderschap toont om daadwerkelijk, resultaatgericht op te treden tegen manifeste aanwijzingen van (rechts)misbruik door koekoekskapitalisten die enkel uit zijn op eigengewin ten koste van anderen, en uiteindelijk ten koste van de door onze voorvaderen opgebouwde welvaart.
We rekenen daarbij op u.
Hoogachtend,
Kris Vansanten Evelyne van Wassenhove
Partners RSQ Investors
Mede in naam van een groep van aangesloten beleggers-investeerders, tevens minderheidsaandeelhouders in Nyrstar, waaronder[1]:
Jean-Louis Matton
Etienne Schouppe
Bram Depla
Geoffroy Desaintghislain
Greet De Grave
Guy Van Rossum
Zulma Sonck
Karim El Messaoudi
Robert Baessens
Roland Sclep
Roeland Vavedin
Jan Anton Rijsdijk
Miguel Van Damme
Patrick Van Geertsom
Willem Marijn Tol
[1] Deze personen hebben expliciet toestemming gegeven om hun naam te vermelden in deze brief. Een aantal andere beleggers-investeerders steunen deze brief eveneens, maar geven er de voorkeur aan om anoniem te blijven.